تعریف بانکرینگ
بانکرینگ (Bunkering) اصطلاحی است که برای عملیات سوخترسانی به کشتیها و سایر شناورها در دریا بکار میرود. به عبارت دیگر، بانکرینگ به مثابه پمپ بنزین دریائی برای خردهفروشی فرآوردههای سنگین پالایشی (از جمله نفتکوره ونفتگاز) جهت تامین سوخت کشتیها می باشد. امروزه فعالیت بانکرینگ به یک صنعت تبدیل شده است زیرا مجموعهای ازعملیات نفتی (ذخیرهسازی مواد، انتقال و بارگیری درخشکی) و عملیات دریائی (حمل موادنفتی، تحویل به کشتیهای عبوری) و در کنار آن ارائه خدمات جانبی گسترده دیگری به کشتیها را در بر میگیرد که جملگی آنها موجبات رونق و شکوفایی بنادر یک کشور را ازجهات مختلف فراهم می آورد.
نوع سوخت مورد استفاده در صنعت بانکرینگ
سوخت مصرفی کشتیها را عمدتا نفتکوره و بخش کمی نفتگاز تشکیل داده که توسط پالایشگاه تولید می شود و برحسب کیفی ، انواع آن به شرح زیر می باشد:
- Intermediate Fuel Oil (IFO 380 )
- Intermediate Fuel Oil ( IFO 180 )
- Marine Gas Oil (MGO)
- Marine Diesel Oil (MDO)
بازار خدمات جانبی صنعت بانکرینگ
سوخت رسانی دریایی، ظرفیت بسیار خوبی در اختیار دیگر فعالان اقتصادی جهت بهره گیری از فرصت ارائه خدمات جانبی به کشتیهای پهلو گرفته در بنادر سوخت رسان فراهم می نماید. حجم بازار خدمات جانبی صنعت بانکرینگ منطقه حدود 15درصد بازار بانکرینگ را دربرگرفته و شامل موارد ذیل می باشد:
- تامین آذوقه
- تامین آب آشامیدنی
- خدمات تعویض خدمه کشتی
- خدمات پشتیبانی فنی
- خدمات بازرسی فنی کشتی ها
- تهیه قطعات یدکی موردنیازکشتی ها
- خدمات پزشکی: هرکشتی باتوجه به کلاس خود ، نیازهای پزشکی متقاوتی دارد.
- تامین روغن وروان کننده های موتورکشتی ها
- وسائل ایمنی خدمه کشتی
- جمع آوری پسماندها و زباله های کشتی ها
هاب های بانکرینگ در جهان
- از بين 200 بندر دنيا که قابليت سوخت رساني دريايي را دارا مي باشند، چهار بندر مهم فعال در عملیات بانکرینگ در دنیا که از حجم توزيع بالائي برخوردارند بشرح ذیل می باشند:
- سنگاپور
- فجیره
- هوستون
- رتردام
- منطقه فجيره، يکي از بنادر شيخ نشين امارات متحده عربي، فعاليت خود را در بخش بانکرينگ از سال 1997 شروع نموده و دومین پایانه سوخت رسانی جهان می باشد که رشد چشمگیر خود را مرهون استفاده از فرصت پیش آمده در طول جنگ تحمیلی عراق علیه ایران، سرمایه گذاری دولت متبوعه در احداث زیر ساخت ها و تشویق، تسهیل و زمینه سازی مشارکت بخش خصوصی می داند. از جمله زیرساخت ها و اقدامات تأثیر گذار در بندر فجیره، ایجاد مخازن ذخیره سازی، اسکله های جدید برای شناورهای 175000، 110000 و 60000 DWT و استقرار Loading Arms در ترمینال های نفتی با ظرفیت 1/58 میلیون مترمکعب می باشد. فجیره با بکارگیری زیربناهای مناسب تجاری و استفاده از ابزارهای جهانی در صنعت بانکرینگ و معافیت هایی که از سوی دولت قائل شده اند، توانسته اند این صنعت را به یکی از ارکان مهم اقتصادی امارت تبدیل نمایند.
الزام قانونی صنعت بانکرینگ
بند ب ماده 48 لایحه برنامه ششم توسعه
دولت مکلف است به منظور افزایش خدمات سوخت رسانی به کشتی ها (بانکرینگ) و خدمات جانبی آن در خلیج فارس و دریای عمان ضمن انجام حمایت های لازم از بخش غیردولتی در خرید شناور مخصوص، قیمت گذاری فرآورده، شرایط، تسهیلات، مشوق ها و صدور مجوزهای مورد نیاز برای توسعه صنعت سوخت رسانی به کشتی ها را بنحوی انجام دهد که ضمن رشد حداقل 30% سالانه، سهم کشور از بازار سوخت رسانی به کشتی ها در منطقه خلیج فارس و دریای عمان در پایان برنامه حداقل به 50% برسد.
مزیت های اقتصادی و سیاسی بانکرینگ
- اشتغال زایی
- رونق اقتصادی بنادر ایران
- تقویت امینت ملی
- کاهش زمینه های قاچاق سوخت
- تثبیت منطقه شمال خلیج فارس بعنوان منطقه امن برای سوخت رسانی به کشتی های ترددی
پتانسیل های کشور در صنعت بانکرینگ
- 1800 کیلومتر مرز آبی شمال خلیج فارس
- ظرفیت بالای تولید نفت کوره در کشور
- فاصله بسیار نزدیک بخشی از بنادر و جزایر ایران با آبراه های بین المللی بویژه جنوب جزیزه قشم
- تولید 12/5 میلیون تن نفت کوره مازاد بر نیازهای داخلی
- کیفیت بسیار خوب نفت کوره تولیدی ایران
- بهترین عمق برای لنگر انداختن کشتی ها
- امکان سوآپ نفت کوره کشورهای آسیای میانه
- وجود بازار داخلی مناسب و رو به توسعه
- وضعیت اشتغال و امنیت در مرزها و جزایر ایرانی